Quy trình kỹ thuật trồng rau mầm

Một trong những loại rau đang được người tiêu dùng ưa thích là rau mầm vì cách chế biến đa dạng: trộn dầu giấm; ăn kèm với các loại thịt và hải sản nướng, xào; súp rau nhúng tái… và đặc biệt ăn kèm với bánh xèo, bánh khọt, cá trê, cá lóc ruộng nướng trui, tôm sú tái chanh thật là ngon!...
Rau mầm rất dễ trồng. Có thể trồng bằng hạt cải củ, cải xanh, tần ô (cải cúc), cải tùa - xại, rau muống… Mỗi thứ có vị ngon riêng nhưng cải củ được chọn nhiều hơn vì giá hạt rẻ, vị cay nồng rất hấp dẫn, ăn nhiều không chán, dễ tiêu và có cảm giác “ấm bụng”, kích thích người ta muốn ăn thêm nhiều món khác.

I./ Giới thiệu:
Rau mầm là rau được canh tác bằng các loại hạt giống rau thông thường và có thời gian canh tác rất ngắn, chỉ 5 đến 7 ngày sau khi gieo là thu hoạch.
Rau mầm có chứa nhiều chất khoáng và các vitamin B, C, E,…
Theo các tài liệu khoa học rau mầm có giá trị dinh dưỡng cao gấp 5 lần rau thường.
Rau mầm dễ trồng, không sử dụng phân bón, thuốc bảo vệ thực vật, trồng trong môi trường sạch không có mầm bệnh và vi sinh vật gây hại
Rau mầm phù hợp với sản xuất nông nghiệp đô thị, có thể trồng được quanh năm, vừa giải quyết lao động nông nhàn vừa mang lại hiệu quả kinh tế cao.
II./ Dụng cụ và vật liệu trồng rau mầm:
1./ Giống:
Có thể trồng rau mầm bằng nhiều loại hạt giống rau khác nhau như: Củ cải trắng, cải ngọt, cải xanh, rau muống, hạt mè đen, các loại đậu xanh, đậu nành, đậu đen, đậu phộng… . Nhưng phổ biến nhất hiện nay là Củ cải trắng do dễ trồng và dễ tiêu thụ.
Hạt giống trồng rau mầm (Củ cải trắng)
2./ Khay:
Có thể sử dụng nhiều loại vật liệu khác nhau tùy điều kiện sẵn có của mỗi gia đình như khay tre, khay nhựa, khay xốp… Loại khay sử dụng tiện lợi nhất là khay xốp (loại khay xốp dùng để đựng trái cây được mua từ các vựa bán trái cây). Khay xốp có nhiều kích thước khác nhau nhưng phổ biến nhất là khay có kích thước 40 x 50 x 7cm.

Khay xốp 40x45x70cm
3./ Kệ:
Tùy theo kích thước khay mà đóng kệ có kích thước cho phù hợp. Có thể đóng kệ bằng gỗ hoặc kệ sắt (loại sắt có lỗ (3cm x 5cm) để tiện cho việc lắp ráp), nên thiết kế kệ có 4 tầng, khoảng cách giữa các tầng là 40 cm, chiều sâu của kệ là 40 cm vừa đủ để đặt khay rau mầm, khoảng cách giữa tầng đầu tiên và mặt đất là 25 - 30 cm để hạn chế những sinh vật như: cóc, chuột, kiến vào khay.

Kệ gỗ và kệ sắt
4./ Đất trồng (giá thể):
Là loại đất sạch hữu cơ sinh học, được sản xuất từ xơ dừa, đã có đủ dinh dưỡng nên trong quá trình trồng không cần bổ sung bất kỳ một loại phân bón nào khác. Hiện tại có 2 loại giá thể trồng rau mầm phổ biến là: Đất sạch hữu cơ sinh học của Cty TNHH dừa MeKong và Dasa hữu cơ sinh học của Cty Đất Sạch.

Giá thể trồng rau mầm, bình xịt dùng tưới
5./ Khăn giấy:
Dùng để lót trên bề mặt giá thể trước khi gieo hạt, mục đích của việc lót giấy trên mặt giá thể trước khi gieo để khi thu hoạch rau mầm sẽ không bị dính giá thể vào rau. Dùng loại khăn giấy "Khăn ăn cao cấp 2 lớp Pulppy" kích thước 33cm x 33cm. Ngoài việc dùng khăn giấy lót trên bề mặt giá thể, khăn giấy còn dùng để lót vào hộp thành phẩm đựng rau mầm.
Khăn giấy
6./ Bìa giấy Carton:
Dùng để đậy khay trong 1-2 ngày đầu mới gieo hạt.
PHẦN II: PHÁT TRIỂN TRỒNG RAU MẦM TRONG CỘNG ĐỒNG DÂN CƯ
Ở nhiều quốc gia trên thế giới, nhất là các nước phát triển – nơi mà rau quả được bày bán ở khắp các siêu thị và ở các chợ đều đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, thế nhưng nhiều người dân vẫn yêu thích tự trồng rau trong gia đình để dùng nhất là rau mầm. Tại sao như vậy? Bởi vì:
- Trồng rau mầm thật đơn giản, thật dễ làm: với thời gian vỏn vẹn có 5-7 ngày, với lượng hạt giống 30-40g đã thu được 400-450g rau sạch.
- Trồng rau mầm không cần không gian rộng lớn: chỉ một góc balcon hoặc sân thượng, một bệ cửa sổ nhỏ trong bếp, hàng hiên trước nhà cũng đủ để cho cây mầm lớn nhanh trông thấy.
- Chỉ có trồng rau mầm tại nhà mới có được sự tươi nguyên của cọng rau vừa cắt, mới gìn giữ giá dinh dưỡng cao nhất của rau mầm.
- Trồng rau mầm sẽ mang đến sự thư giãn tuyệt vời cho bạn sau những giờ làm việc căng thẳng, người ta gọi đó là chống stress bằng liệu pháp làm vườn.
- Và cuối cùng là cả nhà cùng vui với những món ăn ngon miệng từ rau mầm bổ dưỡng – sản phẩm do chính mình trồng được.
Sự cộng hưởng tất cả những lý do trên nên việc tự trồng rau mầm trong cộng đồng dân cư là một nhu cầu thực sự. Dịch vụ cung cấp vật tư và kỹ thuật để trồng rau mầm rất phong phú, đa dạng và ngày càng hoàn thiện sao cho mỗi người muốn trồng rau mầm đều có thể thực hiện thành công một cách dễ dàng trong gia đình.
Ở nước ta trước đây chưa có dịch vụ này, mọi người cũng chưa biết trồng và chưa biết sử dụng rau mầm. Ngày nay, các dịch vụ này đang dần dần hình thành và phát triển để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của cộng đồng – đặc biệt ở các đô thị lớn, sẽ lan dần đến các thành phố, thị trấn và mọi gia đình.
1. Đặc điểm của vật tư, kỹ thuật để trồng rau mầm trong gia đình
* Hạt giống:
+ Không cần số lượng nhiều cho mỗi lần trồng.
+ Hạt giống không xử lý thuốc hoá học.
+ Cùng lúc có thể trồng nhiều loại rau mầm ưa thích.
+ Trồng thường xuyên chủng loại rau mầm theo nhu cầu dinh dưỡng phòng và trị bệnh.
+ Các loại hạt giống trồng rau mầm phổ biến ở nước ngoài như: alfalfa, cress, leek, hành, đậu các loại, củ cải các loại, bông cải xanh, lúa mạch…
+ Các loại hạt giống khác có thể trồng rau mầm: mè đen, đậu phộng, rau muống, rau dền, các loại cải…
* Dụng cụ trồng:
+ Có thể sử dụng nhiều loại vật liệu khác nhau, tận dụng những thứ sẵn có trong gia đình như rổ nhựa mọi kích cỡ và hình dáng khác nhau, hoặc khay nhựa, khay xốp. Cần lưu ý luôn sạch và đẹp để có thể vừa trồng vừa trang trí.
+ Giá đỡ khay hoặc rổ trồng rau mầm cũng rất đa dạng, tùy vào vị trí không gian của mỗi nhà: như giá treo, kệ xoay tròn, kệ nhiều tầng. Cần lưu ý sự thoáng mát, cao ráo, sáng sủa.
* Giá thể trồng:
+ Qua nhiều thử nghiệm khoa học giá thể đi từ bụi xơ dừa đã được xử lý là tốt nhất do đặc tính ưu việt của nó. Sản phẩm được gọi là giá thể Ginut – chuyên trồng rau mầm.
+ Lượng sử dụng rất ít cho mỗi lần trồng và có thể tái sử dụng nhiều lần theo chỉ dẫn phần tiếp theo.
+ Nếu lấy khay xốp (40cm x 50cm x 7cm) làm định mức thì cần 2kg giá thể Ginut và 30-40g hạt giống là đủ.
Như vậy: Tự trồng rau mầm trong gia đình để dùng không cần quá dày, không cần ngâm hạt và ủ hạt, mà gieo trực tiếp, thao tác trồng và chăm sóc rất đơn giản. Mầm hạt sinh trưởng mạnh không sâu bệnh, thân mầm và lá mầm lớn, dài 10-12cm, sau 6-7 ngày trồng thu được 400-450g.
2. Thao tác trồng và chăm sóc:
- Cho giá thể Ginut vào dụng cụ trồng, tưới ẩm đều bằng nước sạch.
- Lấy một ít giá thể đủ ẩm ra khỏi dụng cụ trồng, để dành phủ lên mặt hạt sau khi gieo.
- Tạo bề mặt giá thể cho bằng phẳng.
- Gieo hạt giống bằng tay đều lên bề mặt giá thể.
- Phủ lên hạt giống một lớp mỏng giá thể đã đủ ẩm. Tưới phun nhẹ một lần nữa. Dùng một tấm bìa cứng đậy bề mặt khay trong 2 ngày.
- Sau 2-3 ngày hạt nảy mầm đều, chuyển khay ra nơi có nhiều ánh sáng hoặc nắng nhẹ, tránh mưa trực tiếp.
- Tưới nước mỗi ngày bằng bình phun, tưới phun sương đều trên mặt khay.
Lưu ý: Do thời gian sinh trưởng rất ngắn của rau mầm và giá thể trồng đã được chuẩn bị tốt nên trong quá trình chăm sóc chúng ta chỉ cần phun nước đủ ẩm mà không cần phải bổ sung bất kỳ nguồn dinh dưỡng nào khác.
Cây mầm lớn nhanh trông thấy.
3. Thu hoạch:
- Dùng dao bén cắt sát gốc cây rau mầm (hoặc nhổ rau lên khỏi mặt đất, dùng kéo cắt bỏ rễ). Rửa lại bằng nước sạch và sử dụng được ngay.
- Có thể bảo quản trong tủ lạnh 3-5 ngày.
4. Trồng đợt khác:
- Giá thể đã trồng có thể tái sử dụng bằng cách xới lên, nhặt hết phần rễ còn lại, cho thêm giá thể bổ sung vào đầy dụng cụ trồng.
- Hoặc thay toàn bộ bằng giá thể Ginut mới và tiếp tục trồng đợt rau mầm mới.
- Giá thể đã qua nhiều đợt trồng sẽ dùng để trồng các loại rau hoặc các loại hoa kiểng khác, chỉ cần bổ sung thêm phân bón hữu cơ TIPA.
5. Cách sử dụng rau mầm
- Làm rau ghém riêng biệt, hoặc trộn chung với rau thơm, xà lách, dưa chuột, cà rốt.
- Ăn sống với tất cả các món ăn.
- Nấu canh thay xà lách xoong.
6. Giá vật tư:
- Lần đầu: 10.000 – 15.000 đồng/trọn gói/ cho 1.500cm2, thu được 400-450g rau mầm.
- Các lần kế tiếp: 7.000 – 8.000đ/1 lần trồng/ cho 1.500cm2.
III./ Thao tác trồng và chăm sóc:
3.1/ Ngâm - ủ hạt giống:
Hạt giống phải được ngâm ủ trước khi gieo, ngâm trong nước ấm thời gian từ 6 - 8 giờ, sau đó ủ trong khăn ẩm từ 10 - 12 giờ.
Mục đích của việc ngâm ủ hạt giống:
+ Rút ngắn thời gian sinh trưởng.
+ Loại bỏ tạp chất, hạt lép còn lẫn trong hạt giống.
+ Tỷ lệ nảy mầm cao và đồng đều.
Hạt giống đã ngâm nước 2 giờ
chuẩn bị đem ủ
3.2/ Gieo hạt:
Chuẩn bị khay trồng:
Cho vào khay một lớp giá thể 3 - 4 cm, dùng tay vò nát những cục lợn cợn trong giá thể, phả nhẹ cho bằng phẳng, tưới nước cho ướt giá thể. Lót lên bề mặt khay lớp khăn giấy mỏng để rau không bị dơ trong quá trình thu hoạch.
Khay chứa giá thể dầy 2 -3 cm
(chuẩn bị gieo hạt giống để trồng)
- Gieo hạt giống đã ngâm - ủ nứt nanh vào khay đã chuẩn bị sẵn bằng các bước ở trên. Tùy theo giống mà lượng giống cần dùng khác nhau như: Củ cải trắng: 60 - 80g/khay 40x50cm; Đậu xanh: 60 - 80g/khay 40x50cm.
Khay rau mầm 1 ngày tuổi
- Sau khi gieo tưới phun sương nhẹ và dậy kín khay lại bằng giấy carton. Hoặc chất chồng các khay lên nhau nhằm mục đích giữ ẩm giảm sự bốc hơi nước, kích thích sự nảy mầm nhanh hơn.
Ủ rau mầm trong 2 ngày đầu sau khi gieo giống
- Khoảng 12 - 18 giờ sau giở giấy đậy ra tưới phun sương mặt khay từ 1 - 2 lần/ngày, không tưới vào buổi chiều.
Khay rau mầm 2 ngày tuổi
Khay rau mầm 3 ngày tuổi
Khay rau mầm 4 ngày tuổi
Khay rau mầm 5 ngày tuổi
(chuẩn bị thu hoạch)
- Thu hoạch: Sau 5 đến 7 ngày trồng, rau mầm cao 8 - 12cm là thu hoạch.
Cách thu hoạch: Dùng kéo hoặc dao (Loại dao dùng để rọc giấy) cắt sát bề mặt giá thể xếp ngay ngắn vào hộp nhựa trong (Loại hộp đựng được 200g) đưa đi tiêu thụ hoặc bảo quản trong tủ lạnh.
Hộp rau mầm thành phẩm
Lưu ý: rau sau khi thu hoạch không được rửa, không bảo quản trong ngăn đá tủ lạnh.
- Trồng đợt mới: Sau khi thu hoạch giá thể có thể tái sử dụng trồng lại lần 2 bằng cách xới lên, lượm sạch phần thân, rễ bổ sung thêm giá thể mới vào cho đủ lượng cần dùng. Không nên tái sử dụng nhiều lần dễ phát sinh mầm bệnh ở các lần sau. Giá thể sau khi trồng rau mầm được sử dụng cho cây kiểng và các loại cây trồng khác.
Một số điều cần lưu ý:
- Rau mầm phải trồng ở nơi thoáng mát có nhiều ánh sáng nhưng không trồng ở nơi có ánh nắng, mưa trực tiếp và gió lùa.
- 1 đến 2 ngày sau khi gieo giở giấy Carton ra, tưới phun sương nhẹ vừa đủ ướt mặt khay. Nên tưới vào buổi sáng không tưới vào buổi chiều và tối vì dư nước rau dễ bị úng, ngã (Ngã rất khó thu hoạch, tốn nhiều công lao động)
- 1 ngày trước khi thu hoạch giảm tưới hoặc ngưng tưới hẳn tùy theo mức độ ẩm của giá thể
- Do thời gian thu hoạch ngắn và giá thể trồng đã có đầy đủ dinh dưỡng nên trong quá trình chăm sóc rau mầm chỉ cần tưới nước vừa đủ cho cây mà không cần phải bón bổ sung bất kỳ nguồn dinh dưỡng (phân bón) nào khác.
- Nên sử dụng giống tốt (Hạt đồng đều, tỷ lệ nẩy mầm cao, không có lẫn hạt lép và tạp chất, sạch bệnh) để trồng. Giống chất lượng kém dễ bị bệnh thối nhũn. Nếu bị bệnh phải hủy bỏ, rửa sạch khay đem phơi khô để cách ly mầm bệnh. Không được sử dụng thuốc trừ sâu hóa học để phun vì không đảm bảo thời gian cách ly, ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng rau.